بحث از «تبیین» یکی از دغدغه‌های مهم فیلسوفان علم در عصر حاضر را تشکیل می‌دهد. با نظر به ادبیات معاصر در فلسفۀ علم می‌توان گفت تبیین یعنی پاسخ به چرایی وقوع یک پدیده یا هر امر دیگری که انسان می‌خواهد در باب آن معرفت کسب کند. هنگام پاسخ به چرایی یک امر می‌توان به علل رخداد آن توجه کرد و بر اساس علل به تبیین آن پرداخت. چنین تبیینی که در صدد است با رجوع به علل وقوع یک امر به تبیین آن بپردازد «تبیین علّی» نامیده می‌شود. 
بر این اساس ارائۀ تببین علّی در گرو شناخت دقیق مفهوم علّیت و نحوۀ بهره گیری آن برای ارائۀ تبیین است. افزون بر این، به کار گیری علّیت در تبیین نیز نیازمند ارائۀ مدلی است که بتوان تبیین علّی را در قالب آن سامان داد به گونه‌ای که تبیین ارائه شده از شرایط لازم و کافی یک تبیین معتبر برخوردار باشد و نتوان تبیینی را یافت که شرایط ذکر شده در مدل مذکور را نداشته ولی همچنان معتبر باشد یا تبیینی را یافت که شرایط مذکور را داشته باشد ولی معتبر نباشد.
این تحقیق در صدد است به بررسی تبیین علّی نزد فیلسوفان مسلمان به ویژه ابن سینا به عنوان فیلسوفی که به علوم طبیعی و ریاضی نیز به نحو شایسته‌ای پرداخته است همت گمارد. از این رو می‌توان این تحقیق را سعیی در بازسازی دیدگاه فیلسوفان مسلمان در باب تبیین علّی دانست. این بازسازی با محوریت مسائلی که هم اکنون در فلسفۀ علم معاصر در باب تبیین علمی پیگیری می‌شود انجام می‌گیرد. در پاسخ به این مسائل رویکرد تطبیقی و مقایسه‌ای پیجویی نمی‌شود بلکه سعی می‌شود نظریۀ تبیین علّی فیلسوفان مسلمان ناظر به این مسائل مورد تحقیق قرار گیرد به گونه‌ای که پاسخ مناسبی برای این مسائل فراهم کند.
مسائلی که امروزه در فلسفۀ علم در باب تبیین دغدغۀ اندیشمندان این حوزه را به خود اختصاص داده است اصل علیت و بویژه علیت در طبیعت و نحوۀ شناخت و تمایز آن از توالی‌های منظم می‌باشد. افزون بر این، قوانین طبیعی که در مدل تبیینی همپل رکن مهمی از تبیین محسوب می‌شود مسئلۀ دیگری است که لازم است در باب چیستی و تمایز آن از شبه قانون و نحوۀ شناسایی این قوانین چاره اندیشی کرد. یک نظریۀ تبیین باید بتواند افزون بر این دو مسئله پاسخ درخوری به مثال‌های نقضی که بر مدل همپل و دیگر مدل‌های ارائه شده از تبیین پس از همپل بیان شده است ارائه دهد و بر این اساس از ضرورت و کفایت شرایطی که برای تبیین بیان می‌کند دفاع معتبری انجام دهد. 
لازم است توجه شود بازسازی اندیشۀ فیلسوفان مسلمان در باب تبیین علّی در گرو فهم دقیق نظریۀ برهان نزد آنان است. از این رو می‌توان این پژوهش را افزون بر بازسازی اندیشۀ فیلسوفان مسلمان در باب تبیین علّی، تلاشی در راستای فهم دقیق زوایای نظریۀ برهان نیز تلقی کرد.